به گزارش غلات نیوز از خبرگزاری فارس- استان گلستان: استان نسبتاً کوچک گلستان به سبب برخورداری از آب و هوای مناسب و بهره‌مندی از حدود ۶۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی در زمره قطب‌های کشاورزی کشور قلمداد می شود و براساس آمارهای رسمی در حوزه تولید بسیاری از محصولات زراعی مانند گندم، کلزا، پنبه و شالی در جایگاه‌های اول تا سوم ایران قرار دارد. معیشت و اقتصاد صدها هزار نفر از اهالی این استان دو میلیون نفری به اقتصاد کشاورزی گره خورده است.

وجود چندین رودخانه دائمی، ساری بودن صدها نهر و رود موقت از مناطق کوهپایه‌ای به سمت مناطق دشتی، وجود ده‌ها هزار حلقه چاه آب مجاز و غیرمجاز و شرایط اقلیمی مناسب (تا دو دهه گذشته) سبب شد تا برنج کاری و شالیکاری در گلستان رونق چشمگیری داشته باشد.

اما در سالیان اخیر و با تغییرات شدید اقلیمی شالیکاری به یک فعالیت پرریسک و پرهزینه تبدیل شده تا جایی که برخی شالیکاران از کاشت این محصول چشم پوشی کردند. البته نرخ متعارف و معقول شالی و برنج در نیمه دوم دهه ۹۰ هم در این بی‌رغبتی کشاورزان برای کشت شالی بی‌تاثیر نبود اما تحولات سیاسی و اقتصادی و به ویژه افزایش چند برابری نرخ دلار در چهار پنج سال گذشته سبب افزایش قیمت برنج در کشور شد و به ناگاه شاهد هجمه دوباره کشاورزان به سوی شالی کاری بودبم تا از قافله کسب درآمد هنگفت از این محصول عقب نمانند.

با افزایش قیمت برنج کارگزاران دولتی برای مهار تورم در قیمت برنج به سراغ واردات رفتند اما عدم نظارت بر زمان‌بندی واردات این محصول سبب شد تا قیمت برنج در سال ۱۴۰۱ سیر نزولی محسوسی به خود بگیرد و بسیاری از کشاورزان و دارندگان واحدهای شالیکوبی برنج تلاش کردند با دپو و انبار محصول جلوی ضرر خود را بگیرند تا شاید آن را در سال جاری (۱۴۰۲) با قیمت بیشتری بفروشند اما روایت سال گذشته امسال هم تکرار شد.

علاوه بر محصول سال گذشته محصول امسال هم روی دست کشاورزان و شالی کوبی داران تلمبار شده و هزاران تن برنج در انبارهای خانگی و واحدهای تولیدی انباشته شد.

*روند کاهشی قیمت برنج

برنج طارم دم سیاه از کیلویی ۱۲۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۰، طی سال گذشته به کیلویی ۱۰۰ هزار تومان رسید و امسال قیمت ۸۵ هزار تومان را تجربه کرد. در بخش برنج پرمحصول هم قیمت برنج فجر از کیلویی ۹۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به کیلویی ۷۵ هزار تومان در سال گذشته رسید و امسال با قیمت ۵۵ هزار تومان به خرید و فروش می‌رسد که به زعم کشاورزان به هیچ وجه هزینه‌های آنها را جبران نمی‌کند.

چند ماه زحمت شبانه روزی، هزینه‌های بالای سم و کود، قیمت بالای آب، هزینه‌های گزاف انبارداری، آفت زدگی احتمالی برنج در انبارها و دیگر موارد سبب شده تا عرصه بر برنجکاران گلستانی تنگ و تنگ‌تر شود.

هرچند کاهش قیمت برنج با اقبال بخشی از جامعه روبرو شده اما دغدغه‌های معیشتی کشاورزان و شالیکاران را هم نباید نادیده گرفت موضوعی که با ترسیم یک زمانبندی مناسب در حوزه واردات قابل تنظیم است، فرایندی که در نیمه دوم دهه ۹۰ محقق شد و در کنار رضایت‌مندی کشاورزان ، مصرف کنندگان هم از قیمت آن دلخوری نداشتند.

*بدهی شالیکاران گلستان به بانک‌ها هر روز بیشتر می‌شود

یکی از شالیکاران منطقه یساقی کردکوی به عنوان یکی از قطب‌های کشت شالی در گلستان در این زمینه به خبرنگار فارس گفت: طی دو سال گذشته بسیاری از شالیکاران و حتی دارندگان کارخانه‌های شالیکوبی در منطقه ورشکست شده‌اند و حتی توان بازپرداخت تسهیلات بانکی را هم ندارند و در تامین مایحتاج خود ناتوان هستند.

محمدقلی روشنی ادامه داد: کشاورزی کار بسیار با مشقتی است و شالی کاری در بین همه زراعت‌ها به زحمت و تلاش بیشتری نیاز دارد اما اینکه پس از ۶ ماه تلاش شبانه روزی هیچ ره آورد و ثمره حاصل نشود بسیار سخت است.

وی گفت: انتظار زیادی از دولت نداریم فقط می‌خواهیم که همانند سایر محصولات زراعی که خرید تضمینی دارد به فکر برنج کاران هم باشند.

روشنی بیان کرد: در برخی از سال‌های گذشته با تنظیم و اعمال زمانبندی مناسب، واردات برنج از سایر کشورها فقط موجب تعدیل قیمت این محصول در بازار می‌شد اما نبود نظارت‌های کافی و واردات برنج در آستانه برداشت این محصول در دو سال اخیر سبب شده است تا قیمت برنج به شکل وحشتناک کاهش یابد.

وی گفت: ادامه این رویه غلط کشاورزی و کشاورزان را نابود می کند؛عده ای با استفاده از رانت و اخذ دلارهای ارزان قیمت فقط به فکر پر کردن جیب خود هستند و هیچ توجه ای به بخش کشاورزی ندارد.

*مافیای واردات برنج کشاورزی را نابود می‌کند

محمد مقصودلو، یکی از دارندگان واحدهای شالیکوبی در گلستان هم به خبرنگار فارس گفت: هرچند که هزینه‌های مرتبط با کشت شالی در سه سال اخیر چند برابر شده است اما قیمت فعلی برنج با قیمت سال ۱۴۰۰ برابری می‌کند و هیچ رشدی نکرده است.

وی افزود: هزینه های کارخانجات شالیکوبی در کنار هزینه های کاشت، داشت و برداشت کمر شالیکاران را شکسته و بسیاری از شالیکاران را زمین گیر کرده است.

مقصودلو بیان کرد: برای دومین سال پیاپی شالیکاران نمی توانند محصول و دسترنج خود را بفروشند، قیمت های فعلی بازار و نرخ‌هایی که از سوی دلالان تعیین می شود اصلا کفاف هزینه های کشاورزان را نمی دهد.

وی گفت: همه مدیران و متولیان علت شرایط بغرنج بازار برنج را واردات می دانند اما راهکاری برای آن ترسیم نمی کنند، گویا دست مافیای واردات برنج قوی‌تر از همه نهادها است.

*قیمت‌گذاری و کنترل قیمت برنج بر عهده جهاد نیست

معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گلستان هم در این خصوص به خبرنگار فارس گفت: قیمت و نرخ برنج بر مبنای میزان عرضه و تقاضا در بازار شکل می‌گیرد و وظیفه تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها بر عهده معاونت بازرگانی وزارت صمت است.

محسن ایمانی افزود: در سال گذشته حدود ۴۹ هزار هکتار از اراضی زراعی گلستان به کشت انواع شالی رفت که ۳۰۰ هزار تن شلتوک برنج از مزارع برداشت شد.

وی ادامه داد: میانگین برداشت شلتوک از مزارع گلستان حدود 6 هزار کیلو است و در مجموع طی سال گذشته در گلستان ۱۶۰ هزار تن برنج تولید شده است که رقم‌های طارم و دم سیاه و همچنین فجر و ندا بیشترین سهم تولید را به خود اختصاص داده‌اند.

ایمانی گفت: با توجه به ممنوعیت و محدودیت کشت شالی در استان گلستان، سازمان جهاد کشاورزی صرفاً در حوزه مشاوره برای افزایش عملکرد و تولید به شالیکاران خدمات می‌دهد و هرگونه توزیع نهاده‌های دولتی منحصر به شالیکاران در نسق و خشکه کاری می شود.

وی عنوان کرد: ۱۵ هزار هکتار اراضی نسق در استان گلستان داریم که کشاورزان آنها می‌توانند از نهاده‌های دولتی بهره‌مند شوند.

*روند کاهشی کشت برنج

معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گلستان افزود: در سال گذشته عرصه زیر کشت برنج در گلستان ۵۶ هزار هکتار بود که با کاهش هفت هزار هکتاری به ۴۹ هزار هکتار کاهش یافته است.

وی ادامه داد: کاهش قیمت برنج، گسترش کشت‌های جایگزین و البته تغییر اقلیم و کاهش منابع آبی از مهم‌ترین دلایل کاهش سطح زیر کشت شالی در استان گلستان است.

ایمانی گفت: در سال جاری ۳۸ هزار هکتار از اراضی گلستان زیر کشت محصولات جایگزین مانند سویا، کنجد، پنبه و آفتابگردان رفته است.

وی افزود: مهم‌ترین راهبرد ما گسترش خشکه کاری در گلستان است و به این منظور بذرهای مناسبی شناسایی و به کشاورزان معرفی شده است.

ایمانی بیان کرد: خوشبختانه ارقامی را شناسایی کرده‌ایم که دارای طول رشد کمتری هستند و با به‌زراعی و تغذیه مناسب می‌توانیم همانند کشت‌های غرقابی شالی برداشت کنیم.

معاون امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی گلستان افزود: در استان گلستان ۱۲۵ واحد شالیکوبی وجود دارد که ۸۰ فقره از این شرکت‌ها از نوع مدرن هستند و دو سوم از شالی تولید شده در گلستان را به برنج تبدیل می کنند.

وی گفت: بخشی از شلتوک تولید شده در گلستان به استان‌های گیلان و مازندران ارسال می‌شود اما تجار و بازرگانان گلستانی برنج‌های تولیدی را در همه نقاط ایران توزیع می‌کنند.

*متولی بازار مشخص نیست!؟

پیگیری خبرنگار فارس از اداره کل صنعت،معدن و تجارت گلستان هم به نتیجه خاصی نرسید و روابط عمومی این دستگاه مدعی شد که تنظیم بازار محصولات کشاورزی به عهده جهاد کشاورزی استان است.

به گزارش خبرنگار فارس، استمرار این وضعیت و ادامه سیر کاهشی قیمت برنج در بازار هرچند باعث خشنودی دلالان و شاید مصرف کنندگان شود اما واقعیت آن است که بی‌تفاوتی به این موضوع سبب نابودی کشاورزی در گلستان خواهد شد و امنیت غذایی را به مخاطره خواهد انداخت.

یقیناً با ترسیم یک زمان‌بندی جامع برای واردات می‌توان علاوه بر کنترل بازار مانع ورشکستگی و نابودی کشاورزان به ویژه شالی‌کاران شد، موضوعی که در اواسط دهه ۹۰ به شکل کاملاً درستی به اجرا درآمد.