برنج از اصلی ترین مواد غذایی خانوارها بعد از گندم و ذرت است و چین، هند و بنگلادش نیز سه تولید کننده برتر این محصول محسوب می شوند. به طوری که فائو می گوید در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ چین تولیدی بالغ بر ۲۰۰ میلیون تن داشته است و در کنار کشور هند در مجموع حدود ۵۰ درصد از کل تولید جهانی برنج را رقم زده اند.

ایران نیز از کشورهای تولید کننده برنج است و بر اساس آمارهایی که از سوی سازمان های مربوطه ارائه می شود سالانه بالغ بر ۲ میلیون تن تولید داخلی دارد. این در حالی است که برای تنظیم بازار بایستی یک میلیون تن نیز از بازارهای خارجی تامین شود. اگرچه انتقادات بسیاری در خصوص میزان واردات وجود دارد و منتقدان معتقدند که واردات بیش از اندازه در واقع پشت کردن به تولید داخل است. به طوری که پیش از این قاسم پیشه ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی کشور در گفتگو با بازار گفت: بارها اعلام کرده ایم که سه استان شمالی ظرفیت تامین کل برنج مورد نیاز کشور را دارا است. با این وجود طی سال های اخیر شرکت های بازرگانی دولتی با اقدام به واردات برنج های پاکستانی و هندی آسیب های جدی به بخش تولید زده اند.

گفتنی است سال قبل واردات برنج از کشور هند ممنوع شد و اخیرا علیرضا پاک پیمان، قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی اعلام داشت که طی توافقات صورت گرفته با وزیر جهاد کشاورزی هندوستان، ضمن حل مشکلات صادرات محصولات کشاورزی ایران به هند، زمینه واردات سهم بیشتری از کالاهای اساسی مورد نیاز ایران از این کشور فراهم شده است.

مختاریانی رئیس انجمن تولید و تامین کنندگان برنج: در بازار به شدت کمبود برنج خارجی محسوس است و همین امر باعث افزایش ۱۵ درصدی قیمت برنج خارجی شده است

محمد مختاریانی رئیس انجمن تولید و تامین کنندگان برنج در گفتگو با بازار گفت: بر اساس آنچه به تازگی سازمان آمار و گمرک کشور ارائه داده است میزان واردات برنج در ۵ ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل تا ۵۵ درصد کاهش داشته است. در واقع این اتفاق از سوی بخش دولتی رقم خورده است. این در شرایطی است که سال قبل یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج وارد کشور شد و به این ترتیب تا حدودی زیاد بود.

برآورد کاهش ۲۰ تا ۲۵ درصدی تولید برنج ایرانی

مختاریانی افزود: با این وجود در بازار به شدت کمبود برنج خارجی محسوس است و همین امر باعث افزایش ۱۵ درصدی قیمت برنج خارجی شده است. این در حالی است که شنیده ها حاکی است بعد از پایان ماه صفر و آغاز شدن یکسری مراسمات و آیین ها با افزایش تقاضا برای برنج خارجی مواجه می شویم و لذا پیش بینی می شود تا ۲۰ درصد دیگر قیمت ها افزایش یابد.

وی همچنین در خصوص شرایط تولید نیز می گوید: برخلاف آنچه برخی مسئولان اعلام می کنند با توجه به اینکه ما در بطن کار هستیم برآورد می کنیم که تولید برنج داخلی امسال ۲۰ تا ۲۵ درصد کمتر خواهد بود. لذا درست است که سال قبل نباید تا به آن حد برنج وارد می شد اما امسال با کمبود برنج خارجی در بازار قطعا قیمت ها افزایشی می شود. در ادامه نیز بخش دولتی سال بعد اقدام به واردات بیشتر می کند و این روند معیوب ادامه می یابد.

مختاریانی با بیان اینکه دولت به عنوان های مختلف مانع تراشی کرده و موجب شده الان ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تن برنج در گمرکات بماند، افزود: این روند افراط و تفریطی که در بحث واردات برنج از سوی بخش دولتی صورت می گیرد موجب می شود تولید کننده، وارد کننده و مصرف کننده همگی با هم متضرر شوند.

وی خاطر نشان کرد: از سوی دیگر اگرچه هنوز در بازار به اصطلاح برنج کهنه موجود است اما وقتی این برنج جمع شود حتما بار کم خواهد بود. ضمن اینکه قیمت تمام شده برنج تولیدی نیز امسال بالا بوده است. لذا در حالی که قیمت هر کیلوگرم برنج کیفی هندی در بازار الان ۶۰ هزار تومان به بالا است الان قیمت منطقی برنجی کیفی ایرانی نیز ۸۰ هزار تومان به بالا است.

    سایت آماری تحلیلی worldstopexports: در سال ۲۰۲۲۲ پنج کشور چین، ایالات متحده، فیلیپین، عربستان سعودی و ایران یک چهارم تقاضای جهانی برای برنج وارداتی را تشکیل داده اند

بر اساس این گزارش، در حالی که بخشی از نیاز بازار ایران از طریق واردات تامین می شود، آمارهای منتشر شده نشان می دهد در سال ۲۰۲۲ تقاضای جهانی برای برنج وارداتی منجر به فروش ۳۱ میلیارد دلاری این محصول شده است و این نشان از افزایش ۱۵ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۱۸ در این حوزه دارد.

نکته جالب توجه اینکه در بحث واردات برنج از نظر ارزش واردات، ایران در بین پنج کشور اول قرار دارد. به عبارت دیگر طبق داده های سایت آماری تحلیلی worldstopexports در سال ۲۰۲۲ کشورهای چین، ایالات متحده، فیلیپین، عربستان سعودی و ایران بیشترین ارزش وارداتی برنج را به خود اختصاص داده اند و در مجموع این پنج کشور خریدار عمده برنج، حدود یک چهارم تقاضای جهانی برای برنج وارداتی را تشکیل می دهند.

رشد ۵۸ درصدی ارزش برنج وارداتی ایران در ۲۰۲۲ در مقایسه با ۲۰۲۱

به عبارت دیگر orldstopexports کشور چین در مدت نامبرده وارداتی به ارزش ۲.۶ میلیارد دلار انجام داده است و سهمی ۸ و نیم درصدی در این میان داشته است. از سوی دیگر ایالات متحده نیز با رقم زدن وارداتی به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار در جایگاه دوم ارزش وارداتی برنج قرار دارد و پس از آن نیز کشورهای فیلپین با ۱.۳ میلیارد دلار، عربستان سعودی با ۱.۲ میلیارد دلار و ایران با ۱.۱ میلیارد دلار در جایگاه سوم تا پنجم قرار دارد. این در شرایطی است که داده های این گزارش حاکی است، کشورهای «عراق، ساحل عاج، امارات متحده عربی، ژاپن، فرانسه، بنین، مالزی، بریتانیا، سنگال و بلژیک» در رتبه های بعدی واردات برنج از نظر ارزش واردات قرار دارند. به این ترتیب این ۱۵ کشور ۴۱ درصد از کل برنج وارداتی را در مدت نامبرده خریداری کرده اند.

در این گزارش همچنین آمده است در بحث واردات برنج در سال ۲۰۲۲ از نظر ارزش وارداتی کشورهای امارات، ایران، عراق و ایالات متحده بیشترین رشد را داشته اند. به طوری که ارزش وارداتی برنج توسط ایران در سال ۲۰۲۲ نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۵۸ درصد افزایش داشته است.

از سوی دیگر در این گزارش آمده است، از منظر قاره ای کشورهای آسیایی بیشترین ارزش دلاری برنج وارداتی را در سال ۲۰۲۲ با انجام خریدهایی به ارزش ۱۴ میلیارد دلار رقم زده اند. در جایگاه دوم نیز وارد کنندگان آفریقایی و پس از آن نیز کشورهای اروپایی قرار دارند.