اجرای فاز اول طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان و نصب کارتخوان ها در نانوایی ها از اواخر خرداد در کشور آغاز شد که بنابر آخرین آمار ۹۸ درصد نانوایی ها تحت پوشش سامانه هوشمند آرد و نان هستند و تنها یک تا دو درصد به دلیل مشکلات فنی و حقوقی، امکان نصب کارتخوان هوشمند نان را نداشته‌اند که آن هم به زودی رفع می‌شود.

اخیرا آقای جلال مشاور وزیر اقتصاد خبر از گم شدن روزانه ۵ هزارتن آرد داد و گفت: بنابر رصد کارتخوان های هوشمند، روزانه ۵ هزارتن آرد معادل حدود ۵۰ میلیون قرص نان لواش در نانوایی ها گم‌ می شود. این درحالی است که رئیس اتحادیه نانوایان سنتی این موضوع را تکذیب می کند.
 
بسیاری از کارشناسان حوزه آرد معتقدند تا زمانیکه آرد یارانه ای در اختیار واحدهای نانوایی قرار گیرد، خروج آرد از واحدهای نانوایی و سوء استفاده رخ می دهد؛ بنابراین آزادسازی تنها راهکار پایان دادن به این ماجراست چرا که هوشمندسازی تاحدی جلوی رانت و فساد را می‌گیرد.

اجرای کامل هوشمندسازی یارانه آرد و نان راهی برای شفافیت

آقای ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون گفت: هدف از هوشمندسازی نان، رفتن به سمت و سوی اقتصاد شفاف است. بنده اطلاعی از مبانی آماری مشاور وزیر اقتصاد مبنی بر گم شدن روزانه ۵ هزارتن آرد ندارم.

به گفته او، با اجرای هوشمندسازی نان به سمت شفافیت و جلوگیری از رانت حرکت نکردیم چرا که در صورت تحقق این موضوع شاهد خروج این حجم آرد از سفره مردم‌نبودیم‌.

قاسمی می‌گوید: با اجرای کامل طرح باید الزاماتی صورت گیرد چرا که طی پروسه ۸ تا ۹ ماه اخیر بصورت آزمایشی طرح هوشمندسازی آغاز شده و دست اندرکاران باید موضوع را آسیب شناسی و نقاط قوت و ضعف آن بررسی شود.
 رانت و فساد با آزادسازی قیمت به پایان می رسد

آقای عطااله هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران گفت: روزانه ۲۱ هزارتن سهمیه آرد مصرف نان کشور است که گم شدن ۵ هزارتن از این میزان معادل یک چهارم سهمیه کشور منطقی نیست.

به گفته او، با توجه به آرد یارانه ای، ریزش هایی در سطح نانوایی های کشور وجود دارد، اما به میزان ۵ هزارتن نیست. لذا مشاور وزیر اقتصاد باید مستنداتی در این خصوص ارائه دهند.

هاشمی می گوید: هوشمندسازی نان تنها ۱۰ درصد از مشکلات و سوء استفاده های احتمالی مبنی بر خروج آرد از واحدهای نانوایی و ریزش های فعلی در سطح نانوایی ها را مرتفع می کند. اما به طور کلی تا زمانیکه آرد با قیمت یارانه در اختیار واحدها قرار بگیرد، رانت و فساد وجود دارد.

رئیس بنیاد ملی گندمکاران با اشاره به راهکار رفع رانت و فساد حوزه آرد و نان گفت: زمانی مشکل رفع می شود که آرد به قیمت تمام شده در اختیار واحدهای نانوایی قرار گیرد و در مقابل یارانه نان به حساب خانوار واریز شود.

به گفته او، در شرایط کنونی دولت به ازای تحویل هرکیلو آرد به واحدهای نانوایی ۱۳ هزار و ۵۰۰ تا ۱۴ هزارتومان یارانه می دهد که بدلیل اختلاف قابل توجه قیمت بدیهی است که ریزش ها ادامه داشته باشد و از طرفی کیفیت نان خوب نباشد.

این مقام مسئول ادامه داد: بارها اعلام کرده ایم که حاکمیت یکبار برای همیشه باید قیمت آرد را تعیین‌تکلیف کند و به تولیدکننده آرد را به قیمت تمام شده بدهد.

او با بیان اینکه هوشمندسازی در جلوگیری از تخلفات واحدهای نانوایی تاثیر چندانی ندارد، گفت: اگر دولت با اجرای هوشمندسازی بخواهدجلوی تخلفات را بگیرد، برای هر واحد خبازی باید یک بازرس بگذارد؛ بنابراین هوشمندسازی مُسکن مقطعی است و راهکار اساسی توزیع براساس مکانیزم عرضه و تقاضا و حمایت از اقشار آسیب پذیر است.
بیش از ۲ هزار نانوایی در سطح کشور وجود خارجی ندارند

آقای علیرضا نظری عضو کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: بنابر آمار همه ساله ۲.۵ درصد افزایش مصرف آرد در کشور را تجربه کردیم که علی القاعده به مصرف آرد امسال باید اضافه می شد.

او با بیان اینکه ماهانه ۱۴۰ هزارتن آرد در کشور مصرف می شود، گفت: از ابتدای سال تاکنون ۱۲۰ هزارتن در مصرف آرد کشور صرفه جویی شد که با تکمیل مراحل هوشمندسازی پیش بینی می شود که ۱۲۰ هزارتن دیگر در مصرف آرد صرفه جویی داشته باشیم.

نظری ادامه داد: بیش از ۲ هزار نانوایی در سطح کشور که وجود خارجی نداشتند و تنها روی کاغذ می‌آمدند، تا قبل از هوشمندسازی آرد سهمیه ای دریافت کرده و تنها از رانت استفاده می‌کردند.

عضو کمیسیون کشاورزی می گوید: با اجرای گام دوم طرح هوشمندسازی ۲۴۰ تا ۲۵۰ هزارتن مصرف آرد نسبت به سال گذشته کاهش می یابد و بدیهی است که این میزان به خارج قاچاق می شود یا آردی که تبدیل به خمیر برای تهیه نان‌نمی شود، در واحدهای دامداری و مرغداری به عنوان خوراک دام استفاده می شود.

او با بیان اینکه هوشمندسازی نان هدررفت آرد در سطح کشور را کاهش می دهد، گفت: سال گذشته به طور متوسط ماهانه ۷۴۰ هزارتن آرد در سطح کشور مصرف می شد که هم اکنون به ۶۲۰ هزارتن رسیده است که این امر بدان معناست که مقادیری آرد از شبکه خارج می شود.

عضو کمیسیون کشاورزی با بیان اینکه هوشمندسازی با آزادسازی قیمت نان قابل اجراست، گفت: هوشمندسازی در بحث آرد به سبب نظارت مستمر باید انجام شود و در عین حال می‌تواند آزادسازی قیمت و پرداخت یارانه مستقیم به خانوار صورت گیرد و این ۲ هیچ منافاتی با یکدیگر ندارد.
اجرای کامل هوشمندسازی جلوی ریزش های احتمالی آرد در واحدها را می گیرد

آقای جلال محمود زاده نایب رئیس اول کمیسیون کشاورزی مجلس گفت: با توجه به تورم فعلی و گرانی کالاهای اساسی، مصرف نان در شهرهای کوچک و محروم و همچنین از سوی دهک های ضعیف و متوسط جامعه بالاست، لذا با آزادسازی قیمت و توزیع آرد به قیمت تمام شده، مردم‌ توان خرید ندارند.

به گفته او، تعدادی از واحدهای نانوایی به خاطر عدم نظارت، آرد سهمیه ای خود را در بازار آزاد عرضه می کنند که اجرای کامل هوشمندسازی تاحدودی جلوی این امر را می گیرد.

محمودزاده می گوید: با اجرای هوشمندسازی نان به سبب پرداخت نان از طریق کارتخوان، تا حدودی جلوی ریزش را می گیرد.

نایب رئیس اول کمیسیون با تاکید بر پرداخت یارانه نان گفت: با توجه به شرایط اقتصادی مردم و افزایش مصرف نان، هم اکنون امکان جراحی اقتصادی در گروه کالایی آرد و نان کشور نیست.

 طی ماه های اخیر، بسیاری از واحدهای نانوایی به دلیل اتمام سهمیه آرد ساعات کمتری کار می کنند، درحالیکه مسئولان بارها اعلام کرده اند که هیچ تغییری در سهمیه آرد واحدهای نانوایی ایجاد نشده است و تنها با اجرای هوشمندسازی جلوی سوء استفاده های احتمالی گرفته می شود که انتظار می رود هرچه سریع تر فاز دوم این طرح اجرا شود تا شاهد هدر رفت مقادیر قابل توجه آرد در سطح کشور نباشیم.